Teatr bliżej widza?

Rozmowa z Arkadiuszem Klucznikiem, dyrektorem Teatru im. Hansa Christiana Andersena w Lublinie

Teatry dotowane z publicznych pieniędzy powinny „zadowalać" najszersze grono swoich widzów - mówi Arkadiusz Klucznik, dyrektor Teatru im. Hansa Christiana Andersena w Lublinie.

Polityka programowa i zarządzanie:

Jak definiuje Pan profil swojego teatru?

Według nomenklatury zachodnio-europejskiej: teatr dla dzieci i młodzieży. Według nomenklatury przyjętej w Europie wschodniej (post-radzieckiej): teatr lalek.

Jak scharakteryzowałaby Pan program swojego teatru?

Lubelski Teatr im. H.Ch. Andersena jest teatrem ukierunkowanym na młodą widownię, w którym, z użyciem wszystkich możliwych środków i konwencji teatralnych (teatr lalek, teatr tańca, teatr muzyczny), tworzone są spektakle teatralne. Obok nich prowadzona jest edukacja artystyczna.

Czy struktura organizacyjna teatru wpływa Pana zdaniem na poziom artystyczny prowadzonej instytucji?

Nie.

Czy i jak zmienia się struktura organizacyjna w Pana teatrze (nowe funkcje: dramaturg, edukator, specjalista od grantów etc.? Z czego to wynika? Czyje role stają się dziś ważniejsze (dramaturg, marketingowiec, PRowiec, osoba odpowiedzialna za pozyskiwanie środków), a czyje odchodzą na plan dalszy (garderobiane, technika)?

Lubelski „Andersen” był w swojej historii zawsze - w porównaniu z innymi polskimi teatrami - teatrem na tyle małym, że nie stać go było (i nadal nie stać!) na zatrudnianie osób na stanowiskach typu: garderobiana czy dramaturg.

Promocję prowadzą aktorzy, kostiumami zarządza pracownia, a taki stan rzeczy uniemożliwia po prostu rozrastanie - wyjątkowo wybujałej w Polskim teatrze - części „poza-artystycznej”.

O ile etatów zmniejszył się lub zwiększył w Pana teatrze zespół aktorski w ciągu ostatnich pięciu lat? Z czego wynika zmniejszenie?

Ilość etatów aktorskich przez lata pozostaje taka sama: 15.

Czym się Pan kieruje, układając/planując repertuar? Realizacją swojego założonego programu, rozpoznanymi potrzebami publiczności?

Kieruję się własnymi przemyśleniami, gustami, opiniami i konsultuję z bardzo sprawnie działającą przy Teatrze Radą Artystyczną, złożoną z pracowników.

Czy udaje się Panu realizować program zaakceptowany w chwili obejmowania dyrekcji?

Tak, a nawet udaje mi się realizować więcej.

Czy organizatora interesuje realizacja przyjętego na początku kadencji programu? Czy egzekwuje jego realizację?

Organizator teatru - Miasto Lublin - pozostawia mi absolutnie wolną rękę w kreowaniu repertuaru i działalności teatru.

Kim powinien być dyrektor instytucji publicznej? Czy musi być managerem? Dlaczego?

Powinien być managerem niepozbawionym cech artystycznych, bo zarządza instytucją artystyczną (wg ustawy).

Czy traktuje Pan teatr jako miejsce działań interdyscyplinarnych, swoisty dom kultury, w którym jest miejsce nie tylko na przedstawienia, ale też na warsztaty, koncerty, wystawy, dyskusje, czytania? Czy te działania wynikają z rozpoznanych potrzeb i programu, czy są (przez kogo?) oczekiwane, narzucone? Czy te działania nie przytłaczają podstawowego zadnia teatru, czyli produkowania i prezentowania przedstawień? Czy te działania przekładają się na frekwencję? Jakie inne korzyści przynoszą?

Teatr lubelski przy bardzo aktywnej promocji nie musi działać w szerokim polu działalności interdyscyplinarnej, choć w konkretnych przypadkach zdarza nam się działać i tak. A działania takie jak: warsztaty, koncerty, wystawy, dyskusje, czytania są naturalnym fragmentem działań teatralnych w ogóle. Wszelka aktywność teatru przekłada się na frekwencję.

Czy teatr współpracuje z innymi instytucjami, organizacjami? Jakie wynikają z tego korzyści? Jakie problemy?

Teatr Andersena współpracuje z wszelkimi organizacjami, instytucjami, organizacjami pozarządowymi, które chcą współpracować z Teatrem.

Festiwale/konkursy/przeglądy? Dlaczego ich Pan nie organizuje?

Teatr lubelski rzeczywiście nie organizuje własnego festiwalu. W Lublinie rocznie organizowanych jest 59 festiwali, które w wystarczający sposób zapewniają popyt na tego typu imprezy.

Teatr / miasto /organizator

Jaką rolę spełnia Teatr im. H. Ch. Andersena w Lublinie?

Teatr im. H. Ch. Andersena jest jedynym teatrem w Lublinie ukierunkowanym na młodą widownię.

Z jakimi problemami musi się Pan zderzać w mieście, w którym działa Pana Teatr (Bezrobocie? Brak ośrodków kultury? A może zbyt duża oferta kulturalna?)

Teatr im. H. Ch. Andersena działający w Lublinie i na terenie Lubelszczyzny działa tym samym w jednym z najbiedniejszych regionów Polski. Ceny biletów i inne koszty uczestnictwa w kulturze naszych widzów muszą być dostosowane do ich możliwości finansowych. Stąd pozycja „Andersena” w Lublinie różna jest od pozycji podobnych teatrów w takich miastach jak Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław. Z drugiej strony, Lublin - będąc bardzo aktywnym ośrodkiem kulturalnym i akademickim – „zapewnia” sporą grupę inteligencji, której nie trzeba tłumaczyć konieczności uczestnictwa w kulturze. Z kolei aktywność innych instytucji kultury i ich działania w żaden sposób nie są konkurencją dla działalności „Andersena”. Przekłada się to bezpośrednio na możliwość szerokiej promocji i miejsce teatru lubelskiego w mediach miejskich i regionalnych.

Czy teatr to Pana zdaniem instytucja lokalna, pracująca dla konkretnego miasta, konkretnej publiczności?

Tak.

Jak dziś zdobywać publiczność, zachęcić widzów do chodzenia do teatru? Jak ją budować i utrzymać? Jakie są Pana sposoby?

To temat na doktorat albo na naszą konferencję, na którą składaliśmy grant w programie „250 lat teatru publicznego” i nie otrzymaliśmy dofinansowania. Mimo to, dzięki powszechnej potrzebie wyrażanej przez środowisko (nie tylko przez teatry lalkowe!), dzięki hojności Miasta Lublin i Stowarzyszeniu Dyrektorów Teatrów w dniach 15-17 sierpnia zapraszam na konferencję „Teatr bliżej widza".

Czy organizator formułuje wobec Teatru/ Pana jakieś oczekiwania? Jakie?

Organizator daje wolną rękę.

Czy organizator wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec teatru?

Tak.

A czego Pan oczekuje od organizatora swojej instytucji?

Prowadzenia podobnej polityki jak dotychczas.

Jakiego typu kontroli podlega teatr?

Wszelkim kontrolom, którym podlega instytucja samorządowa.

Z czego teatr jest „rozliczany” przez organizatora?

Głównie z wykonania założeń do planów składanych przy okazji planowania budżetu.

Czy to „rozliczenie” uwzględnia także ocenę działalności artystycznej?

Nie.

Teatr publiczny

Jaką rolę dziś powinien pełnić teatr w życiu społeczno-kulturalnym?

Znów pytanie na doktorat.

Czy rola teatru publicznego (dotowanego z publicznych pieniędzy) różni się od roli teatrów inaczej zorganizowanych, teatrów prywatnych, prowadzonych przez stowarzyszenia, fundacje?

Tak. Teatry dotowane z publicznych pieniędzy powinny „zadowalać" najszersze grono swoich widzów.

Jakie są wady funkcjonowania publicznej instytucji artystycznej?

W przypadku Teatru im. H. Ch. Andersena i miasta Lublin - wad brak.

Jakie są zalety funkcjonowania publicznej instytucji artystycznej?

Odpowiedź, jak wyżej.

Czy warto zachować w Polsce model teatru zespołowego, repertuarowego?

Tak.

Czy istnienie teatrów innego typu zagraża temu modelowi? Czy wpływa na jego zmianę? W jakim aspekcie?

Nie.

Czy obserwuje Pan jakieś tendencje w tym obszarze?

W obszarze teatru dla dzieci i młodzieży - tendencje są minimalne, a wynikają z prób oszczędności finansowych.

Rozmawiała: Agnieszka Michalak